روانشناسی کار
فصل یک
#-روانشناسی را تعریف کنید.
علم مطالعه رفتار و فرایندهای ذهنی و مبانی فیزیولوژیک زیبربنای رفتار انسان است.
#- منظور از فرایند ذهنی و رفتار در تعریف روانشناسی چیست؟
فرایند ذهنی : عبارت است از پردازش اطلاعات در ذهن. مثل : استدلال و استنتاج .
رفتار: منظور از رفتار همه اعمالی است که از موجود زنده سر می زند. رفتار کلا به دو دسته : آشکار و ناآشکار تقسیم می شود.
رفتار آشکار مثل : خوردن , خوابیدن , راه رفتن و … رفتار ناآشکار مثل : فکر کردن , به یادآوردن , استدلال و… رفتارهای ناآشکار در واقع همان فرایندهای ذهنی هستند.
۰# چرا اصطلاح روانشناسی بصورت جدا از هم « روان شناسی » بکار نمی رود؟
زیرا وقتی می نویسیم جامعه شناسی و مردم شناسی , موضوع مورد مطالعه در این علوم جامعه و مردم هستند. ولی موضوع مورد مطالعه در روانشناسی روح و روان نیست بلکه رفتار و فرایندهای ذهنی مورد مطالعه قرار می گیرند.
۰# موضوع مورد مطالعه روانشناسی بالینی چیست ؟
شاخه ای از روانشناسی است که هدف اصلی آن مطالعه , تشخیص , پیشگیری و درمان اختلالات رفتاری و ناراحتیهای روانی است.
۰# اهداف روانشناسی را نام ببرید.
۱- توصیف رفتار ۲- فهم و درک رفتار ۳- پیش بینی رفتار ۴- کنترل رفتار
توصیف رفتار : اگر بخواهیم به سوالهایی در مورد انسان پاسخ دهیم , مثلا چرا آمار خودکشی زنان نسبت به مردان بیشتر است؟ در این میان لازمه پاسخ دادن , توصیف دقیق رفتار است. اما توصیف باید مبتنی بر ثبت دقیق مشاهدات رفتاری باشد و یک توصیف نمی تواند همه ابعاد رفتار خاصی را توضیح دهد. دانش مفید با توصیف دقیق و درست کسب می شود و هیچگاه با توصیف نمی توانیم « چرایی » سوالها را که خیلی با اهمیت هستند را پاسخ دهیم.
فهم و درک رفتار : یعنی اینکه بتوانیم علت یا علل یک رفتار را توضیح دهیم . مثلا علت اینکه شخصی
که نیاز به کمک دارد و دیگران فقط به نظاره او پرداخته و به او یاری نمی رسانند چیست؟ وقتی پدیده پخش مسئولیت مطرح می گردد و اینکه در فرهنگ غرب هر چه تعداد یاری رسان ها بیشتر باشد احتمال یاری رسانی به فرد آسیب دیده کمتر می شود,علت رفتار فوق را یافته و بعبارتی به فهم و درک رفتار رسیده ایم.
پیش بینی رفتار: یکی از اهداف روانشناسی , پیش بینی رفتار است . بعنوان مثال می توان پیش بینی کرد که اگر از روشهای علمی نظیر آزمون های استخدامی برای انتخاب افراد جهت تصدی در یک شغل در سازمان استفاده کنیم احتمال موفقیت آنان برای کار یا فعالیت مورد نظر بیشتر خواهد بود.
کنترل رفتار: یکی از اهداف روانشناسی که بدرستی شناخته نشده و ممکن است بعنوان تهدیدی برای آزادی شخصی تلقی شود , کنترل است. کنترل یعنی هوشیار بودن نسبت به اوضاع و احوال و شرایطی که به شیوه ای قابل پیش بینی بر رفتار اثر می گذارد. کنترل رفتار عبارت است از ایجاد تغییرات در رفتار.
مثلا وقتی یک روانشناس پیشنهاد می کند که در کلاس درس تغییراتی ایجاد شود و این تغییرات به یادگیری بهتر کودکان منجر گردد , کنترل اعمال شده است. یا اگر روانشناس دیگر به شخص کمک کند که به ترس خود از ارتفاع فایق آید , کنترل اعمال شده است. همچنین در طراحی هواپیما کنترل به نحوی اعمال می گردد که خطاهای خلبان به حداقل برسد.
۰# هدف نهایی روانشناسی چیست ؟
گردآوری اطلاعات در جهت منافع بشریت
۰# درون نگری تجربی چه نوع روشی در روانشناسی بود؟
در این روش از مشاهده کننده که یک روانشناس آموزش دیده بود خواستند که با استفاده از روش فوق همه احساسات خود مثل خشم , ترس و… را که مثلا با افتادن صندلی او , تجربه کرده است بیان کند.
در ابتدا روانشناسی بعنوان یک رشته علمی شناخته نمی شد و بخشی از فلسفه بود.
۰# اولین آزمایشگاه روانشناسی توسط چه کسی و در کجا تاسیس گردید؟
در سال ۱۹۷۹ , توسط ویلهلم وونت در دانشگاه لایپزیک آلمان .
# – پدر روانشناسی علمی کیست ؟
ویلهلم وونت . بدلیل اینکه بسیاری از روانشناسان که به تاسیس آزمایشگاه پرداخته بودند در آزمایشگاه وونت آموزش دیده بودند.
#– فروید بعنوان رهبر و پیشرو شناخت و مطالعه در زمینه روان نژندی , مکتب روانکاوی را بنیاد نهاد.
#– نقطه آغازین در تحقیقات روانشناسی چیست ؟
مشاهده طبیعی
#– چه موقع میتوان مفاهیم روانشناسی را مورد بررسی و تحقیق قرار داد؟
وقتی که تعاریف عملیاتی آنها ارایه شده باشد.
#– در مورد روانشناسی زیستی توضیح دهید.
نقطه نظر اساسی این رشته از روانشناسی آن است که اقشار آدمی و حیوانات , نتیجه فرایندهای جسمانی درونی , شیمیایی و زیستی هستند. روانشناسان علاقمند به این دیدگاه سعی می کنند رفتار را از طریق فعالیت مغز و سیستم عصبی , ژنتیک و سیستم غدد درون ریز توصیف کنند.
#– عوامل اصلی و مهم در تحقیق روانشناسی کدامند؟
مشاهده , تعریف مشکل , ارائه فرضیه , جمع آوری مدارک و شواهد , آزمودن فرضیه , انتشار نتایج تحقیق , شکل دهی فرضیه .
فصل دوم
تاریخچه , تعریف و قلمرو روانشناسی کار
# – بریان , چگونه پیشرو رشته روانشناسی صنعتی است؟
وی اولین بار اصطلاح روانشناسی صنعتی را بر حسب اتفاق یعنی بدلیل اشتباه در نگارش به کار برده است.
#– مهم ترین دلایل پیدایش روانشناسی صنعتی چه بود؟
علاقه به ابعاد کاربردی روانشناسی و توجه نسبت به افزایش کارایی صنعتی.
#– به عقیده تیلور مهم ترین عامل جهت دستیابی به راندمان بالاتر سازمان و دستمزد بیشتر کارکنان چه بود؟
طراحی مجدد شرایط کاری
#– مهم ترین فعالیت فردریک تیلور در روانشناسی چه بود؟
اصول مدیریت علمی تیلور بود که این اصول عبارتند از :
الف. علمی کردن فعالیت های هر شغل
ب. انتخاب بهترین کارگران و آموزش روش های جدید به آنان
ج. ایجاد روحیه تعاون و همکاری بین مدیران و کارکنان
د. تقسیم کار و مسئولیت بین مدیران و کارکنان
#–کدامیک جزء موسس و پدر روانشناسی صنعتی نیست؟
الف. والتر دیل اسکات ب. فردریک تیلور ج. هوگو مونستربرگ * د. گیلبرث
#– تاثیر جنگ جهانی اول بر علم روانشناسی چه بود؟
باعث شد : ۱٫ بر ارزش و اهمیت روانشناسی افزوده گردد ۲٫ احترام به روانشناسان افزوده گردد ۳٫ روانشناسی کاربردی بعنوان یک اصل شناخته شود.
#– کدام روانشناس بیشترین سهم را در بهره گیری از روانشناسی در جنگ اول جهانی داشت؟
رابرت یرکز. وی بعنوان رییس انجمن روانشناسی آمریکا در جنگ جهانی اول بود. وی حرفه روانشناسی را عملا در خدمت به جنگ بکار گرفت و یکی از این اقدامات ارائه روشهای غربال کردن داوطلبان و مشخص کردن افراد مبتلا به نقایص عقلی و نیز انتخاب افراد مناسب جهت تصدی مشاغل در ارتش بود.
#– نقطه نظر رابرت یرکز در مورد علم روانشناسی در جنگ چه بود؟
یرکز این نقطه نظر را که « روانشناسی می تواند ملت را در دوران جنگ به میزان زیادی یاری دهد » مرتب تکرار می کرد.
#– آزمونهای آلفا و بتا در ارتش آمریکا در جنگ جهانی اول به چه منظور انجام میشد؟
آزمون های آلفای ارتش جهت آزمودن هوش افراد با سواد و آزمون های بتا جهت آزمودن افراد بی سواد انجام می شد
#– معتبر ترین و قدیمی ترین مجله در زمینه روانشناسی صنعتی چه نام داشت و در چه سالی انتشار یافت؟
مجله روانشناسی کاربردی در سال ۱۹۱۷ . نتیجه انتشار این مجله و تحقیقات این بود که بعد از جنگ جهانی اول بر تعداد دفاتر و شرکت هایی که فعالیت اساسی آنها تحقیق در زمینه ابعاد کاربردی روانشناسی بود افزایش یافت.
#– دفتر تحقیقات فروشندگی توسط چه کسی , درکجا و با چه هدفی تاسیس گردید؟
بعد از جنگ اول جهانی توسط والتر بینگهام در موسسه فن آوری کارنگی تاسیس گردید. هدف اصلی این دفتر آن بود که با استفاده از فنون و تحقیقات روانشناختی به حل مسائل و مشکلاتی بپردازند که پیش از آن هرگز این مشکلات به شیوه علمی مورد توجه قرار نگرفته بود. یکی از اولین محصولات این دفتر چاپ کتابی بنام راهنمای انتخاب فروشندگان بود.
#– اساس فعالیت دفتر تحقیقات موسسه فن آوری کارنگی چه بود؟
انتخاب , طبقه بندی و آموزش متصدیان مشاغل منشی گری , مدیران و فروشندگان اساس فعالیت این دفتر بود.
#– علت انحلال و تعطیلی دفتر تحقیقات موسسه فنی کارنگی چه بود؟
وقتی این موسسه از ارائه مدرک تحصیلی رسمی خودداری نمود , کارش به انحلال و تعطیلی کشید.
#– شرکت روانشناختی توسط چه کسی و با چه انگیزه ای تاسیس گردید؟
این شرکت توسط جیمز کتل ( katel ) تاسیس گردید . هدف کتل از این اقدام عبارت بود از :
الف. پیشبرد روانشناسی و ارتقای سطح سودمندی آن در صنعت .
ب. برای جلوگیری از کار افراد سودجو , معرفی روانشناسان واجد صلاحیت به سازمانها .
#– شرکت روانشناختی کتل امروزه به چه شکلی در حال فعالیت است ؟
این شرکت طی چند سال , ماموریت خود را تغییر داد و امروز بصورت یکی از بزرگترین ناشران آزمونهای روانشناختی در آمریکا به فعالیت خود ادامه می دهد.
#– مطالعات هاثورن در روانشناسی صنعتی تلاش مشترک کدام شرکتها بود؟
شرکت وسترن الکتریک و تعدادی از محققان دانشگاه هاروارد آمریکا.
#– هدف اصلی از مطالعات هاثورن چه بود ؟
هدف اصلی این مطالعات کشف رابطه بین نور و کارایی بود. در این مطالعات با کم و زیاد کردن نور محل کار کارگران شرکت وسترن الکتریک در تولید لوازم الکتریکی به مطالعه در مورد ارتباط کاهش و افزایش نور در کارایی کارگران پرداختند.. نتیجه این بود که کارایی تحت هر شرایطی ( افزایش و کاهش نور ) یا ثابت باقی می ماند و یا افزایش می یابد. محققان به این نتیجه رسیدند که عوامل دیگری باعث این رویداد شده اند.
#– سه مورد از نتایج با ارزش مطالعات هاثورن در وسترن الکتریک را بیان کنید.
الف . بسیاری از ابعاد ناشناخته رفتار آدمی در محل کار شناخته شدند. مثلا در تحقیق شرکت وسترن الکتریک علت افزایش بهره وری کارگران خشنود ساختن محققان دانشگاه نامدار هاروارد بوده است.
ب. نتیجه دیگری که به اثر هاثورن معروف شده است در پی توجه به پدیده تازگی درمانی بدست آمده است. یعنی اینکه عملکرد کارگران از همان آغاز تحقیق به دلیل تازگی شرایط کار بوده است. به عبارتی کارگران به محیط تازه ای که محققان برای آنها ایجاد کرده بودند پاسخ مثبت دادند اما در نهایت تازگی محیط کار از بین رفت و میزان بهره وری کارگران نیز کاهش یافت.
ج. تاثیرو نقش گروههای غیر رسمی بر کار و تولید
د. ارزش حضور یک سرپرست فهیم
ه. نیاز به تلقی کارگران به عنوان انسان و نه تنها به عنوان ابزار کار
#– کمیته مشورتی طبقه بندی کارکنان ارتش در جنگ جهانی دوم توسط چه کسی تاسیس گردید؟
والتر بینگهام
#– مهم ترین ماموریت و عملکرد کمیته مشورتی بینگهام در جنگ دوم جهانی چه بود؟
تهیه آزمون معروف به آزمون طبقه بندی کلی ارتش بود که هدف از برگزاری این آزمون این بود که سربازان جدید را بر اساس توانایی آنان در یادگیری وظایف و مسئولیت ها بعنوان یک سرباز در پنج گروه طبقه بندی کند.
#– در دوران جنگ دوم جهانی آزمون فشار روانی موقعیتی به چه منظوری برگزار گردید؟
این آزمون توسط اداره خدمات راهبردی آمریکا برگزار شد. هدف از این آزمون سنجش داوطلبان جهت انتخاب افراد واجد شرایط برای واحدهای جاسوسی ارتش و سنجش واکنش های هیجانی و بین فردی داوطلبان نسبت به فشار روانی و ناکامی بود. این آزمون که به oss معروف بود بسیار موفقیت آمیز بود.
#– در طی جنگ دوم جهانی روانشناسی صنعتی چگونه در زندگی مردم مورد استفاده قرار گرفت؟
در این دوران چون دولت آمریکا نیاز به نیروی کار مولد داشت , از روانشناسان خواسته می شد مدیران سازمانها را در زمینه کاهش غیبت کارکنان یاری دهند.
#– جنگ دوم جهانی چه تاثیر و پیامدی برای روانشناسی صنعتی داشت؟
جنگ جهانی دوم برای تصحیح و پالایش فنون روانشناسی صنعتی و افزایش مهارت روانشناسان کاربردی , حکم سکوی پرتاب را پیدا کرد و باعث شد روانشناسان بتوانند فنونی را که طی جنگ ابداع کرده بودند , در هنگام صلح و برای رونق بازرگانی و صنعت نیز به کار گیرند.
#– تصویب قانون حقوق مدنی در آمریکا چه عواقبی برای روانشناسی صنعتی بهمراه داشت؟
تصویب این قانون جهت کاهش تبعیضهای ناعادلانه علیه اقلیتها بود. محصول این تصمیم گیری این بود که انتخاب اقلیتها ( بیشتر سیاهپوست ها و زنان ) در محلهای کار و به ویژه در مشاغل سطوح بالاتر کمتر صورت گرفت. بنابراین به دلیل آنکه روانشناسان صنعتی و سازمانی در تصمیم گیریهای مربوط به استخدام سهم داشتند و چون تصمیمات آنها نیز منجر به تبعیض علیه اقلیتها شده بود , حرفه روانشناسی صنعتی و سازمانی به محاکمه کشیده شد.
#– هدف از برنامه تحقیقاتی معروف به پروژه A چه بود؟
هدف این برنامه تهیه مجموعه آزمونهای استعداد شغلی نیروهای مسلح بود که برای اختصار با حروف مخفف ASVAB نشان داده می شود.
#– تاریخچه روانشناسی کار در ایران به چند دهه اخیر می رسد و دلیل پیشرفت اندک آن چه بود؟
به بیش از چهار دهه می رسد. به دلیل کمبود امکانات .
#- چهار مورد از دلایل عدم کارایی روانشناسی کار در حل مشکلات منابع انسانی و سازمانها را نام ببرید.
الف. محدود بودن تعداد روانشناسانی که به فعالیت در زمینه کاربرد روانشناسی در کار علاقه مند هستند.
ب. بی اطلاعی توده مردم از علم روانشناسی و ترس از بیماریهای روانی.
ج. بی اعتقادی و یاس بعضی از مدیران نسبت به ارتباط بین بالا رفتن سطح روحیه کارکنان و افزایش کارایی آنان.
د.بی توجهی برخی از مدیران نسبت به ابعاد انسانی حیات سازمان.
#– تعریف کار را از جهات مختلف بنویسید.
در فرهنگ معین کار اینگونه تعریف شده است : آنچه از شخصی یا شیئی صادر شود. آنچه کرده شود. لغاتی مثل شغل , فعل , عمل و پیشه نیز مترادف کار بکار رفته اند.
آدام اسمیت معتقد است که سعادت و ثروت هر ملت بسته به نیروی کار مردم ان است.
#– روانشناسی کار را تعریف کنید.
رشته ای از روانشناسی که در آن رفتار آدمی در رابطه با کار مورد مطالعه قرار می گیرد.
#– هدف اصلی روانشناسی کار چیست؟
مطالعه و کاربرد آن دسته از اصول و یافته های علم روانشناسی است که در رابطه بین انسان و کار او اثر می گذارد.
#– کوشش اصلی روانشناس در روانشناسی کار چیست؟
الف. کارایی و اثر بخشی فعالیت کارکنان افزایش یابد.
ب. شرایطی ایجاد شود که کارکنان با علاقه و انگیزه کار کنند.
ج. بهداشت روانی کارکنان تامین شود.
#– روانشناسی صنعتی را تعریف کنید.
مطالعه رفتار آدمی در جنبه هایی از حیات که به کار مربوط است . البته به دلیل شباهت مباحث دو رشته روانشناسی صنعتی و روانشناسی سازمانی به یکدیگر , این دو رشته با هم ادغام شده و به روانشناسی صنعتی – سازمانی تغییر نام داده است.
#– روانشناسی صنعتی – سازمانی را تعریف کنید.
عبارت است از یافتن اصول علمی و به کارگیری آن در محل کار.
فصل سوم
#-منظور از تفاوتهای فردی در کار چیست و مزایای شناخت این تفاوتها را شرح دهید.
منظور از تفاوتهای فردی تفاوت در رفتار افراد است. برخی وقت شناسند , یکی کم حرف است و ساکت و… آگاهی مدیران از تفاوتهای فردی باعث ارائه رهبری اثربخش در سازمان می شود. این اثربخشی از استخدام کارکنان تا بهره وری تولید را شامل می گردد.
#-اندازه گیری تفاوتهای فردی توسط روانشناس چگونه است؟
روانشناس کار در اندازه گیری تفاوتهای بین افراد کیفیت را به کمیت تبدیل کرده و آنچه را مشاهده کرده است با اعداد و ارقام نشان می دهد. روانشناس در این مورد از مقیاسهای فیزیکی و روانشناختی استفاده می کند.
#-منشاء تفاوتهای فردی را بیان کنید.
تفاوت بین افراد می تواند در نتیجه تفاوتهای محیطی , ارثی و یا هردو باشد. بدین ترتیب تفاوتهای موجود در رنگ چشم ارثی و تفاوت در نگرشهای اجتماعی محیطی و تفاوتهای موجود در هوش افراد ارثی – محیطی است.
وراثت بیولوژیک هر یک از ما توسط کروموزومها و به عبارت دقیقتر به وسیله ژنها مشخص می گردد. ژنهای افراد از جهات مختلف با هم متفاوتند و این تفاوتها اساس تفاوتهای ارثی افراد را تشکیل می دهد.
#- ژنها اثر خود را در نزدیکترین محیط خود یعنی ………. می گذارند. سیتوپلاسم ( محیط درون سلول )
# – سلول در حال رشد توسط ………. احاطه می گردد.
مایع آمنیوتیک یا مایع مشیمه
# – نتایج حاصل از منحنی توزیع بهنجارتفاوتهای فردی را بیان کنید.
الف. هیچ دو فردی را نمی توان یافت که از همه جهات و ابعاد شخصیت کاملا مشابه باشند.
ب. هیچ ویژگی شخصیتی وجود ندارد که همه انسانها در آن کاملا شبیه باشند.
# – چهار مورد از کاربردهای مفاهیم مربوط به تفاوتهای فردی را در سازمان نام ببرید.
الف. در انتخاب کارکنان : برای انتخاب فرد مناسب جهت تصدی یک شغل ابتدا باید ویژگیهای شخصیتی وی را با استفاده از روش تجزیه و تحلیل شغل مشخص سازیم و نیمرخ روانی آن را ترسیم کنیم.
ب. در آموزش کارکنان : قبل از اینکه داوطلبان انتخاب شده در شغل خود شروع بکار نمایند باید به این نکته اساسی توجه نماییم که میزان هوش و علاقه آنان به یادگیری مطالب متفاوت است. پس شیوه آموزش نیز باید متناسب با هوش و استعداد آنها باشد.
ج. در ارزیابی عملکرد شغلی کارکنان : هنگام ارزیابی عملکرد و اثربخشی کارکنان باید توجه داشت که همه کارکنان از نظر هوش و استعداد و سایر ویژگیهای شخصیتی در یک رتبه قرار ندارند و نمی توان از همه آنها یک انتظار واحد داشت.
د. در ایجاد انگیزه شغلی : با توجه به تفاوتهای شخصیتی در افراد نمی توان برای ایجاد انگیزه در آنان از روش واحدی استفاده نمود. مثلا ممکن است فردی با پاداش مادی انگیزه اش افزون گردد ولی فرد دیگری پاداش مادی برایش بی ارزش باشد.
# – میلر و دالارد شخصیت را عبارت از ……. می دانند. عادت
۰۵۹ عادت را تعریف کرده و تعریفی از شخصیت بر این اساس ارائه دهید.
عادت پیوندی است که میان یک انگیزه و یک پاسخ برقرار می گردد. بنابراین شخصیت هر فرد بستگی به تاریخ زندگی او یعنی به تاریخ عادتهایی که در طول زندگی کسب کرده است خواهد داشت.
#– تعریفی از شخصیت ارائه دهید.
شخصیت عبارت است از سبکهای ویژه ای که هر فرد در فکر کردن و رفتار کردن دارد. بر این اساس می توان استنباط کرد که نحوه خاص فکر کردن و رفتار کردن هر فرد منعکس کننده شخصیت اوست.
#– پنج صفت شخصیتی مهم در افراد را نام ببرید.
۱ – برونگرایی ۲ – خوشایندی ۳ – ثبات هیجانی ۴ – وظیفه شناسی ۵ – صداقت برای تجربه کردن
برونگرایی : صفات همراه این عامل عبارتند از : اجتماعی , جمع گرا , فعال و سر و زبان دار. به افراد خونگرم برونگرا و به افرا خجالتی درونگرا می گویند.
ثبات هیجانی : عاری از اظطراب , افسردگی و پرخاشگری. به شخصی که ثبات هیجانی او کم است , روان نژند گفته می شود.
خوشایندی : این افراد رفتار دوستانه و همکارانه دارند.
#– صفت شخصیتی ………. با موفقیت مدیران و نمایندگان فروش همبستگی دارد. برونگرایی
#– در مورد انواع مرجع کنترل توضیح دهید.
مرجع کنترل به دو دسته تقسیم می گردد : مرجع کنترل درونی و مرجع کنترل برونی .
افرادی که مرجع کنترلشان درونی است معتقدند می توان سرنوشت را به میزان قابل توجهی در کنترل خود داشت.
افرادی که مرجع کنترلشان برونی است اعتقاد دارند که نیروهای خارجی ( خارج از وجودشان ) سرنوشت آنها را کنترل کرده و خلاصه معتقد به بخت و اقبال هستند. نکته اینکه افرادی که مرجع کنترل آنها درونی است در حرفه های فنی و مشاغل مدیریتی بهتر عمل می کنند.
#– برای اندازه گیری درستی و راستگویی افراد در سازمان می توان از دستگاه چند نگار یا دروغ سنج و یا از آزمون درستی استفاده کرد.
#– در مورد صفت شخصیتی هیجان خواهی توضیح دهید.
این افراد در پی هیجان بوده و گاه حاضرند جان خود را نیز فدا کنند. این نوع شخصیت به شخصیت نوع T معروف است. شخصی که دارای این نوع شخصیت است خواهان آن نوع از زندگی است که همراه با تحریک و خطر پذیری همیشگی باشد. این نوع شخصیت به دو نوع تقسیم می شود : هیجان خواه مثبت ( + T ) و هیجان خواه منفی ( – T ) افراد هیجان خواه مثبت از آن جهت که خلاق هستند بهره ورند.
#– در مورد سنخ شخصیتی و انتخاب شغل توضیح دهید.
افراد بر اساس تفاوتهای شخصی که دارند در انتخاب شغل با هم متفاوتند. افراد سعی می کنند شغلی را برگزینند که با شخصیت آنها همخوانی داشته باشد و نکته اینکه افرادیکه شغلشان را بر حسب علائق شخصی خود انتخاب کرده اند با انگیزه بهتری کار می کنند. مثلا کسی که رشته هنری او عکاسی است اگر در حرفه حسابداری مشغول بکار شود انگیزه و کارایی نخواهد داشت.
فصل چهارم
#- مهمترین آثار سازمان بر افرادیکه در آن کار می کنند را بیان کنید.
– سازمانها هم اثرات منفی و هم اثرات مثبت بر افراد می گذارند.
– در سازمانها امکان انتخاب برای فرد محدود است.
– فرد کمتر می تواند راه و جهت مورد علاقه خود را در پیش گیرد.
– از کارکنان سازمان می خواهند فقط آنچه را که به آنها گفته شده است انجام دهند.
– نتیجه نهایی این نوع برخورد یکطرفه ناکامی فرد در سازمان است.
#– میزان اثر سازمان بر فرد به چند عامل بستگی دارد؟
به دو عامل بستگی دارد :
فرد تا چه حد بالغ است : هرچه فرد بالغ تر باشد فعال تر است , بیشتر انتقاد می کند , دوست دارد بیشتر مورد توجه قرار گیرد. فرد نابالغ مطیع تر بوده و اشتباهات کاری او بیشتر است و تاثیر سازمان بر این افراد بالطبع بیشتر خواهد بود.
شغل او تا چه حد محدود کننده است : معمولا اگر افراد در پستهای تخصصی و مدیریتی گماشته شوند می توانند از از آزادی لازم برای استفاده از استعدادهای خود را برخوردار گردند. ولی اگر در مشاغل پایین گماشته شوند از محدودیتهای زیادی برخوردار بوده و نتیجتا بیشتر تحت تاثیر سازمان قرار خواهند گرفت.
#– مراحل هفتگانه رشد شخصیتی از دیدگاه کریس آرگریس را نام ببرید.
– فرد از یک حالت منفعل در کودکی به یک حالت فعال در بزرگسالی مبدل می گردد.
– فرد در کودکی به دیگران وابستگی دارد ولی در بلوغ به استقلال می رسد.
– در کودکی فرد به چند طریق رفتار می کند و در بلوغ به چندین طریق عمل می کند.
– در کودکی فرد علائق سطحی و متلون دارد ولی در دوران بلوغ علائق عمیقتر و قوی تر پیدا می کند.
– چشم انداز زمانی کودکی محدود به زمان حال ولی چشم انداز دوران بلوغ گذشته و آینده را نیز در بر می گیرد.
– در کودکی فرد تابع و زیر دست است ولی پس از بلوغ به موقعیت برابر یا برتر دست می یابد.
– در کودکی فرد به « خود » آگاهی ندارد ولی در بزرگسالی هم به آن آگاه است و هم قادر به کنترل آن است.
#– چند مورد از شخصیتهای دشوار در سازمان را نام ببرید.
۱ – شخصیتهای همه چیزدان : فکر می کنند در همه زمینه ها متخصص هستند. متکبر و پر افاده هستند و در مواردی که اشتباه می کنند اشتباه خود را قبول ندارند و حالت تدافعی می گیرند.
۲ – شخصیتهای منفعل : چهره ای سرد و بی احساس. هیچگاه عقیده و نظری ابراز نمی کنند.
۳ – شخصیتهای مستبد : قلدری می کنند. به سادگی به دیگران توهین می کنند. با چرب زبانی دیگران را وادار به کاری می کنند که نهایتا سود آن به خودشان بر می گردد.
۴ – شخصیتهای بله گو : با هر پیشنهادی موافقند. قول انجام هر کاری را می دهند ولی به قولشان عمل نمی کنند.
۵ – شخصیتهای نه گو : منفی باف و بدبین. غالبا برای سازمان مشکل سازند.
۶ – شخصیتهای شاکی : هر اقدامی که دیگران انجام می دهند از نظر آنها نقص دارد.
۷ – شخصیتهای حسود : تحمل پیشرفت و رشد هیچ یک از همکاران را ندارند و سعی می کنند فردی که مورد توجه قرار گرفته را به عناوین مختلف تحقیر کنند.
#– پنج مورد از راههای مقابله با شخصیتهای دشوار را نام برده و سه مورد را شرح دهید.
۱ – استفاده از حالت آرمیدگی در طی فرایند رویارویی : درحالیکه حالت تنش دارید با آرامش برخورد کنید. نقش گزاری یا مصاحبه تمرینی با یک دوست قبل از رویارویی با شخصیت دشوار کمک بزرگی به شما می کند.
۲ – مقصود اصلی خود را تقریبا فوری بیان کنید : بدون مقدمه و توضیحات حاشیه ای اصل مطلب را بیان کنید.
۳ – با حالت غیر خصومت آمیز برخورد کنید.
۴ – نشان بدهید که اهمیت می دهید : یعنی اینکه برخورد سنجیده را جانشین برخورد نمایید.
۵ – برخورد باید مرتبط با رفتار شغلی باشد.
#– پنج مورد از شیوه های موثر و سازنده انتقاد کردن را شرح دهید.
۱ – انتقاد به طور خصوصی : در موقعیت مناسب باید انتقاد نمود. مثلا اگر در جمع همکاران از شخص انتقاد شود موضع دفاعی او شدیدتر خواهد شد ولی اگر در خلوت از او انتقاد شود کمتر ناراحت می شود.
۲ – انتقاد مبتنی بر واقعیتهای عینی باشد : هنگام انتقاد از یک شخص مبنای انتقاد باید بر پایه واقعیات باشد نه ادراکات ذهنی. چرا که اگر بر پایه واقعیات استوار باشد احتمال اینکه شخص دشوار انتقاد را درک کند بیشتر است.
۳ – انتقاد بر حسب هدف مشترک باشد : اگر انتقاد در جهت به انجام رسیدن مقصودی باشد که هر دوی شما تلاش می کنید به آن دست یابید ممکن است درک آن برای شخص دشوار ساده تر باشد. و نیز استفاده از کلماتی که تاکید بر همکاری دارند.
۴ – از ایفا کردن نقش رئیس اجتناب کنید : هنگام برخورد با شخص دشوار و انتقاد از او سعی کنید نقش مرئوس را داشته باشید نه رئیس . معنی رئیس بازی اینست که شما با فرد دیگر به گونه ای برخورد کنید که گویی دارای قدرت رسمی هستید.
۵ – انتقاد را ملایم آغاز کنید : انتقاد اگر شدید آغاز گردد رفتار دفاعی را در فرد مقابل تحریک کرده و نیز بعدا عدول از موضع خود و تکذیب کردن آن مشکل می گردد.
#– در چه صورت می توانید با یک شخصیت دشوار با بازی مقابله کنید؟
وقتی که بازی او را اصطلاحا میخ کوب یا متوقف کردیم.
#– انواع بازیهایی که در محل کار صورت می گیرند را نام برده و دو مورد را شرح دهید.
۱ – ضایع کردن ۲ – توطئه ۳ – کوتاه توپ زدن ۴ – اگر به خاطر فلان کس نبود
توطئه : مدیری که دوست دارد افراد زیردستش شکست بخورند از این فن استفاده می کنند. بدین ترتیب اهداف را به طور نامعقولی در سطح بالا و به نحوی انتخاب می کنند که احتمال دستیابی برای شما اندک باشد. نتایج این رفتار این است که برای شما دلسردی و ناکامی به همراه خواهد آورد. در این صورت رئیس شما به دلیل اینکه به هدفتان نرسیده اید از شما انتقاد می کند.
کوتاه توپ زدن : کارکنان نیز هنگام ارزیابی عملکرد شغلی بازیهای خود را ارائه می دهند. مثلا ممکن است شخصی عمدا هدفها را به طور غیر منطقی در حد پایین تعیین کند اما هنگام ارزیابی می تواند ثابت کند که مجری برجسته ای است. ( مثال صفحه ۸۷ کتاب ) در کل بازی کوتاه توپ زدن فرایند مخربی است.
#– بازخورد ( فید بک ) را تعریف کنید.
عکس العملی که در قبال یک عمل از دیگران دریافت کرده و یا به دیگران می دهیم بازخورد یا فید بک نام دارد.
فصل هفتم
نظریه ها و فنون آموزش یادگیری
#– یادگیری را تعریف کنید.
عبارت است از فرایند تغییر و اصلاح کم وبیش دایمی در رفتار فرد که این تغییرات در فعالیت و رفتار او قابل مشاهده است.
#– چگونه می توان به این نتیجه رسید که در فرد یادگیری صورت گرفته است؟
یادگیری را نمی توان مستقیما مشاهده نمود. برای اینکار باید رفتار فرد را قبل و بعد از یادگیری مقایسته نمود.
#- * گاهی فرد مطلبی را یاد می گیرد ولی بدلیل فقدان انگیزه نسبت به مطلب مورد نظر , تغییر محسوس در رفتار او مشاهده نمی گردد.
#– منظور از آموزش چیست؟
فرایندی است که طی آن فرد مهارتهای مورد نیاز برای انجام دادن یک عمل را کسب می کند.
#– یادگیری برای مدیر در یک سازمان به چه اشکالی متبلور می شود؟
۱ – دانستن آنچه را که قبلا نمی دانسته است.
۲ – کسب توانایی برای انجام عملی که قبلا قادر به انجام آن نبوده است.
۳ – کسب توانایی برای فهم آنچه فرد می داند.
#– مدیر سازمان برای تدارک یک برنامه آموزشی با کدام مسائل سر و کار دارد؟
۱ – آنچه باید یاد گرفته شود ۲ –وضع یا مکان یادگیری ۳ – روشهای یادگیری ۴ – گروه بندی یاد گیرندگان
#– نظریه های یادگیری به چند مکتب تقسیم شده اند؟
۱ – نظریه های محرک – پاسخ ۲- نظریه مکتب گشتالت ۳ – نظریه مکاتب جدید در مورد یادگیری
#– در مورد نظریه محرک – پاسخ در یادگیری توضیح دهید.
بر اساس این نظریه و اعتقاد پاولف , یادگیری نتیجه پاداشها و تنبیهاتی است که بدنبال پاسخ موجود زنده نسبت به یک محرک ارائه می شود. ثرندایک یکی از اولین کسانی بود که به پژوهش در زمینه یادگیری پرداخت.
به عقیده ثرندایک یادگیری یک فرایند آزمایش و خطاست . به اعتقاد ثرندایک و آنچه در قانون اثر وی آمده است , اگر برای موجود زنده رابطه بین ارائه یک محرک و پاسخ مربوط به آن رضایت بخش باشد این رابطه محکمتر می شود و اگر رضایت بخش نباشد استحکام این رابطه کاهش پیدا کرده و فراموش می شود.
#– نظرات روانشناسان مختلف نسبت به قانون اثر ثرندایک را بیان کنید.
الف. گوتری: وی قانون اثر ثرندایک را قبول ندارد و نظریه مجاورت محرک و پاسخ را ارائه میدهد. بر اساس این نظریه یک محرک همیشه یک پاسخ خاص بهمراه دارد. مثلا اگر کسی بخاطر محرکی ( ارائه کار بهتر ) با پاسخی مثل دریافت پاداش مواجه شود از آن به بعد محرک مورد نظر باعث ایجاد همان پاسخ می گردد.
ب. کلارک هال : بعقیده وی در یادگیری علاوه بر محرک و پاسخ باید به موجود زنده نیز توجه گردد. کلارک هال نظریه محرک – موجود زنده – پاسخ را ارائه می دهد.
ج. اسکینر : وی برای بیان نظریات خود در زمینه یادگیری , اصطلاح شرطی کردن عامل را عنوان نمود. بعقیده وی وقتی شخص یاد می گیرد که با انجام یک عمل پاداش دریافت کند می گوییم با روش شرطی شدن عامل رفتار جدیدی را فراگرفته است. مثلا وقتی مدیر به کارکنان وقت شناس پاداش می دهد و این رفتار در آنان تقویت می شود می گوییم با شرطی شدن عامل سر و کار داریم.
#– در مورد شرطی شدن کلاسیک با ذکر مثال توضیح دهید.
بر این اساس اگر یک محرک بی اثر ( تن صدای مدیر ) با یک محرک موثر ( رفتار اهانت آمیز مدیر ) همراه باشد و چندین بار تکرار شود از آن پس هرگاه محرک بی اثر قبلی ارائه گردد می تواند باعث پاسخ شرطی ( اضطراب در کارمند ) گردد.
#– منظور از شرطی شدن وسیله ای چیست؟
موجود زنده بر محیط خود اثر می گذارد و ممکن است پاسخهایی را یاد بگیرد که در اصل جزء پاسخهای وراثتی او نیست. مثلا کارمند بجای اینکه در مقابل محرک بی اثر ( تن صدای مدیر ) پاسخ شرطی ( اضطراب ) بدهد , رفتار مدیر را تمجید کرده و از تنبیه فرار می کند و بنحوی بر محیط اثر می گذارد.
#– در مورد نظریه گشتالت در یادگیری توضیح دهید.
بر اساس این نظریه , فرایند یادگیری را نمی توان به موضوع ساده بین محرک و پاسخ نسبت داد . این محققان چنین استدلال می کنند که یادگیری پدیده ای شناختی است و در هر نوع یادگیری همه ابعاد شخصیت یا کل شخصیت فرد دخالت دارد. به نظریه گشتالت قانون موازنه یا قانون تعادل هم می گویند.
#– منظور از قانون موازنه یا تعادل در نظریه گشتالت چیست؟
ابتدا فرد در حالت موازنه یا گشتالت خوب است, وقتی او را با یک موقعیت یادگیری مواجه می سازیم در وی تنشهایی ایجاد می شود و احساس عدم توازن می کند. هنگامی که فرد دچار عدم توازن و تعادل می گردد می کوشد تا به تعادل قبلی خود باز گردد.
#– در مورد مکاتب جدید در ارتباط با یادگیری توضیح دهید.
نظریه های یادگیری اجتماعی , یکی از نظریه های یادگیری مربوط به مکاتب جدید است که توسط بندورا ارائه گردید. در این نظریه گفته می شود مردم رفتار قابل قبول را از طریق مشاهده دیگران و تقلید از آنان یاد می گیرند.
#– مهم ترین روشهای انتقال یادگیری کدامند؟
۱ – انجام دادن آنچه یاد گرفته شده است : بر اساس این نظریه , انتقال یادگیری هنگامی بهتر انجام می گیرد که فرایند یادگیری در موقعیت های واقعی انجام گیرد. دلیل این امر این است که در چنین موقعیت هایی به انتقال یادگیری نیاز نیست و آنچه یاد گرفته می شود مستقیما به کار گرفته می شود. مثلا آموزش ضمن خدمت کارکنان که در حین کار کردن می آموزند. یا آموزش رانندگی.
۲ – انجام فعالیتی شبیه آنچه باید یاد گرفته شود : این اصل انتقال , هنگامی به کار گرفته می شود که از تجربه شبیه سازی یا تقلید کردن استفاده می کنیم. در این روش سعی می شود کارآموز با ابزار و وسایل کاذب که با وسایل واقعی شباهت کامل دارند کار کند.
۳ – خواندن یا شنیدن درباره آنچه باید یاد گرفته شود : در این روش یادگیرنده با مطالعه کتابها با اصول مورد نظر که باید یاد بگیرد آشنا می شود. مهمترین فنون این نظریه که به آموزش توضیحی معروف است , سخنرانی و خواندن است. البته در این روش لزوما از سخنرانی استفاده نمی شود.
۴ – مطالعه درباره فعالیت : این روش اصطلاحا به روش هنرهای آزاد معروف است. در این روش فرض بر آن است که اگر یک فرد خود و جامعه خود را بشناسد , اثربخشی او در زمینه های مختلف افزایش می یابد و بعدا نیز آموزش تخصصهای گوناگون به وی ساده تر انجام می گیرد.
#– پنج مورد از عوامل مهم در یادگیری موثر را نام ببرید.
۱ – قبول اینکه هر فرد می تواند یاد بگیرد : با این باور افراد مسن هم انگیزه پیدا می کنند که پس از بازنشستگی به یادگیری در زمینه های مختلف بپردازند و محدودیت سنی برای یادگیری قائل نشوند.
۲ – فرد برای اینکه مهارتی یاد بگیرد باید انگیخته شود : برای این منظور انگیزش برای یادگیری باید با ادراک فرد از وضعیت کنونی همراه باشد. یعنی فرد باید نسبت به عدم کفایت رفتاری و مهارت های کنونی خویش آگاه باشد.
۳ – یادگیرنده باید راهنمایی شود : در اینصورت فرد قبل از اینکه رفتاری را بصورت ناقص یاد بگیرد قادر خواهد بود اشتباهات خود را تصحیح کند.
۴ – یادگیرنده باید از یادگیری رضایت حاصل کند : اگر یادگیری باعث ارضای یک یا چند نیاز فرد شود , علاقه او برای یادگیری بیشتر می شود و بالعکس اگر یادگیرنده احساس رضایت نکند بهترین وسایل و امکانات اموزشی نیز نمی توانند موجبات یادگیری موثر را فراهم کنند.
۵ – یادگیرنده در مقابل رفتار درست باید پاداش دریافت نماید : پرداخت پاداش به فرد , باعث تقویت رفتار و یادگیری وی می گردد.
#– چهار مورد از پیشنهادات عملی برای اثربخش کردن آموزش را بیان کنید.
۱ – بین افرادیکه در حال آموزش هستند , تعامل اجتماعی برقرار گردد. یعنی شرایط طوری باشد که افراد بدلیل اختلاف نظراتی که با هم دارند با یکدیگر بحث و تبادل نظر نمایند. چون بحث و گفتگوی آنها باعث رشد بیشتر معلومات آنها و نهایتا منجر به یادگیری بهتر می گردد.
۲ – ارائه وقت و زمان مناسب به یادگیرندگان تا بتوانند آنچه را یاد می گیرند درونی سازند.
۳ – اختصاص وقت و زمان مناسب جهت تفریح و سرگرمی در حین یادگیری.
۴ – استفاده از جلسات بحث و گفتگو و شرکت دادن یاد گیرندگان در آن جلسات .
#– چهار مورد از نقش مدیران در فرایند آموزش را توضیح دهید.
۱ – مشخص نمودن نوع و هدف مهارتهایی که باید یاد گرفته شوند .
۲ – انتخاب شیوه هایی برای آموزش که منجر به بالاترین سطح اثربخشی گردد.
۳ – سنجش قضایای فرعی ( نتایج حاصله ) جهت اطلاع از میزان مفید بودن آن .
۴ – تصمیم گیری صحیح جهت بهبود یادگیری.
#– در مورد مدل ماشین انگارانه در آموزش کارکنان در سازمان توضیح دهید.
در این مدل انسان بعنوان موجودی غیر فعال , مصنوعی و انفعالی در نظر گرفته می شود که ذاتا تنبل و تن پرور است. و معتقدند که فعالیت انسان بر اثر نیروهای خارجی مثل پاداش صورت می گیرد. در مدل ماشین انگارانه نگرش به انسان جهت آموزش , خردسال آموزی است و برنامه های تحصیلی برای فرد مرحله به مرحله و غیر قابل انعطاف پیش بینی می گردد.
#– در مورد مدل زنده وار انگارانه در آموزش کارکنان در سازمان توضیح دهید.
در این مدل آدمی بعنوان موجود زنده ای که ذاتا فعال است و نیروهای خارجی ( پاداش ) کمتر او را به حرکت در می آورند در نظر گرفته می شود. طبق این مدل هدف از آموزش انسان به فعلیت رساندن توانایی های بالقوه نهفته در وجود او می باشد.عواقب آموزش این مدل , شکل گیری نگرش بزرگسال آموزی بوده است.
#– سه مورد از نتایج یادگیری در مدل زنده وار انگارانه را شرح دهید.
۱ – بهبود و افزایش صلاحیتهای فرد.
۲ – تاکید بر اهمیت فرایند یادگیری تا محصول یادگیری.
۳ – توجه بیشتر به تغییرات کیفی تا تغییرات کمی .
#– منظور از ایجاد اوضاع و احوال و شرایط مناسب برای یادگیری چیست؟
یعنی محیطی که یادگیرنده در آن آموزش داده می شود از هر جهت غنی شود تا موانع یادگیری که از این طریق بر یادگیری او اثر منفی می گذارند رفع شوند که منتهی به یادگیری بهتر گردد. این مباحث در شاخه ای از روانشناسی بنام روانشناسی بوم شناختی مورد مطالعه قرار می گیرد.
#– مهم ترین عامل در بهبود نیروی انسانی هر سازمان کدام است؟
ایجاد فضا و جو سازمانی
#– مهم ترین تفاوت مکاتب خردسال آموزی و بزرگسال آموزی چیست؟
در بزرگسال آموزی برنامه ریزی بنحو پویا صورت می گیرد و یادگیرنده را در تعیین نیازهای آموزشی خویش شرکت می دهد. در حالیکه در خردسال آموزی برنامه ریزی بدون مشورت با یاد گیرندگان تهیه و برای سالهای متمادی از آن استفاده می شود.
#– مراحل تشخیص نیازهای لازم در آموزش و یادگیری را نام ببرید.
۱ – تهیه الگوها یا مدل های رفتاری ۲ – ارزیابی تضادها و تفاوتها
#– تهیه الگوهای رفتاری را نقد و بررسی کنید.
برای تشخیص نیازهای آموزشی نیاز به تهیه مدل مناسب و شایسته داریم که اصطلاحا به آن مدل شایستگی می گوییم. برای تهیه این الگو سه منبع مورد نیاز است : فرد , سازمان و جامعه . بعقیده صاحبنظران بزرگسال آموزی ادراک یادگیرنده نسبت به آنچه انتظار دارد بدست آورد از عوامل اصلی و ضروری تهیه یک مدل شایستگی است. در این میان دو الگوی دیگر نیز ارائه شده است :
ادراک سازمانی : یعنی نحوه برداشت سازمان درباره عمل یا روش انجام کار بنحو مطلوب .
ادراک اجتماعی : یعنی نحوه تلقی جامعه درباره عمل یا روش انجام کار بنحو مطلوب.
#– بهترین مدل برای تشخیص و تعیین نیازهای آموزشی کدام است؟
ترکیبی از نگرشها , بعبارتی ادراک فرد , ادراک سازمانی و ادراک اجتماعی .
#– هدف اصلی الگوی ارزیابی تضادها درتشخیص یادگیری را با ذکر مثال شرح دهید.
هدف از ارائه این الگو , مشخص کردن تفاوت بین صلاحیت های مورد نظر و میزان صلاحیت ها در نزد هر یک از شرکت کنندگان می باشد.
مزایا :
۱ – یادگیرنده آگاهی می یابد که مدل رفتاری مطلوب چیست و او در چه فاصله ای از ان قرار دارد.
۲ – یادگیرنده با استفاده از پسخوراندها ( اطلاع از نتایج کار ) شخصا میزان یادگیری خود را ارزیابی می کند.
#– مسئولیت کلی طراحی و تدوین برنامه های آموزشی بعهده کدام مقام است ؟
مدیر آموزش , یا مسئول بهبود منابع انسانی در سازمان
#– مهمترین عامل در اجرای یک برنامه آموزشی چیست؟
ج. کیفیت منابع
#– بزرگترین مشکل و نقطه ضعف نظریه های بزرگسال آموزی چیست؟
در ارزیابی تغییرات رفتاری یادگیرنده ها
#– مراحل ارزیابی برنامه آموزشی از دیدگاه کرک پاتریک کدامند؟
۱ – ارزیابی واکنش یادگیرندگان ۲ – ارزیابی یادگیری
۳ – ارزیابی رفتار یادگیرندگان ۴ – ارزیابی نتیجه
فصل نهم
#– انگیزش را تعریف کنید و اجزاء آن را نام ببرید.
به مجموعه شرایطی که باعث می شود فرد از درون به فعالیت درآید انگیزش می گویند. انگیزش دارای سه جزء می باشد: اولین جزء آن نیروزایی است. منظور از این مفهوم نیرویی است که در موجود زنده وجود دارد و باعث فعالیت او می شود. دومین خصوصیت انگیزش حالت هدایت کردن است که طی آن رفتار فرد در جهت خاصی سوق داده می شود. مثلا رفتار فرد گرسنه در جهت کسب غذا سوق داده می شود. سومین مشخصه انگیزش مداومت رفتار است. به همین دلیل وقتی فرد به کار در یک سازمان اشتغال می ورزد انتظار می رود سالهای متمادی در سازمان باقی بماند.
#– انگیزه های فیزیولوژیک مربوط به ارضای کدامیک از نیازهای زیر است؟
الف. نیازهای اجتماعی ب. نیازهای ایمنی ج. نیازهای زیستی د. نیاز به خود
#– سلسله مراتب نیازها از دیدگاه ابراهام مزلو کدامند؟
۱ – نیازهای فیزیولوژیکی : نیاز به آب , غذا , مسکن . این نیازها را نمی توان برای مدت طولانی ارضاء نشده باقی گذاشت و باید قبل از نیازهای دیگر ارضاء شوند.
۲ – نیازهای ایمنی : وقتی نیازهای فیزیولوژیک ارضاء شدند نیازهای مربوط به ایمنی تجلی پیدا می کنند. آدمی نیاز دارد که از خطرات جسمی , تهدید و … در امان باشد.
۳ – نیازهای اجتماعی : پس از آنکه نیازهای فیزیولوژیکی و ایمنی فرد در حد معقول ارضاء شد نیازهای اجتماعی باعث برانگیختگی رفتار می شوند. نیازهای اجتماعی عبارتند از : نیاز به عشق و تعلق , نیاز به مورد دوستی و محبت واقع شدن .
۴ – نیاز به خود : نیازهای خود را میتوان به دو دسته طبقه بندی کرد : دسته اول نیازهای مربوط به احترام به خویشتن و دسته دوم نیازهای مربوط به کسب شهرت است. نیازهای مربوط به احترام به خویشتن عبارتند از نیازهای اعتماد به خویشتن و نیاز به پیشرفت. نیازهای مربوط به کسب شهرت مثل : نیاز برای کسب منزلت اجتماعی .
۵ – نیاز خودشکوفایی : بالاترین نیازهای معرفی شده توسط مزلو , خودشکوفایی است که عبارت است از نیاز به تشخیص تواناییهای بالقوه خود.
#– عبارت ” وجود , وابستگی و رشد ” به کدام نظریه اطلاق می گردد؟ نظریه سه وجهی آلدرفر
#– در مورد نظریه سه وجهی آلدرفر توضیح دهید.
۱ – نیازهای وجودی : نیازهای مربوط به وجود جسمی یا بدنی موجود زنده هستند. مثل : غذا , لباس
۲ – نیازهای وابستگی : همان نیازهای مربوط به روابط بین افراد است که از طریق عمل متقابل اجتماعی ارضاء می شود.
۳ – نیازهای رشد : این دسته نیازها مربوط به احتیاج فرد برای رشد و رسیدن به کمال است.
#– نظریه های موازنه به ………….. مشهور شده اند.
نظریه های ناهماهنگی شناختی
#– منظور از ناهماهنگی شناختی چیست؟
ناهماهنگی شناختی زمانی رخ می دهد که فرد از یک شخص یا هرچیز دیگر اطلاعات ناهمگون کسب کند . مثلا دیدگاه ما از یک فرد خصوصیات مثبت است و بعدا در مورد او تعاریف منفی می شنویم. این نظریه مربوط به فستینگر می باشد.
#– در مورد نظریه دو عاملی هرزبرگ توضیح دهید.
۱ – عواملی که به احساس رضایت کامل کارکنان منجر می شود و دارای هدف است. ( عوامل انگیزاننده )
۲ – عواملی که منجر به نارضایتی یا ناخشنودی کارکنان می شود. ( عوامل بهداشتی ).
عوامل انگیزاننده مثل : پیشرفت در شغل و کسب موفقیت.
عوامل بهداشتی مثل : حقوق و دستمزد. قابل ذکر است عواملی چون ثبات شغلی و توانایی انجام دادن کار بر حقوق و دستمزد اولویت دارند.
#– نتایج حاصل از تحقیقات هرزبرگ را شرح دهید.
۱ – همه عواملی که شغل را در بر گرفته و متضمن محیط شغلی می باشند وی آنها را عوامل ابقا نامیده است. چرا که اگر این عوامل مناسب باشند موجباتی فراهم می آیند تا فرد در شغل خود باقی بماند.
۲ – تامین هرآنچه مربوط به محتوای شغل است باعث احساس خشنودی و رضایت در فرد می شود و به همین دلیل به آن عوامل انگیزشی می گویند.
۳ – وقتی از کارکنان خواسته می شود که منابع رضایت و نارضایتی خود را اعلام کنند به عواملی اشاره می کنند که به محیط کار آنها مربوط است.
#– نظریه…انتظار… نوعی …نظریه شناختی …است که آدمی را موجودی …منطقی – اقتصادی… می داند.
#– اساس نظریه انتظار را شرح دهید.
طی این نظریه گفته می شود آدمی تصمیم گیرنده است و در هر لحظه از زمان عملی از او صادر می شود که به نظرش سودمند تر است. ( هرچند ممکن است رفتار فرد سودمند هم نباشد ). در نظریه انتظار به دو عامل توجه شده است : الف. وجوه شناختی در تصمیم گیری ب. نحوه استفاده افراد از وجوه شناختی در تصمیم گیری
#– با توجه به نظریه انتظار درباره اصطلاحات زیر توضیح دهید.
الف. نتایج شغلی : مجموع پاداشهایی است که یک سازمان می تواند برای کارکنان فراهم آورد. مثل حقوق و دستمزد.
ب. جاذبه یا بردار : عبارت است از آرزوی فرد برای دستیابی به یک نتیجه.
ج. وسیله : میزان یا درجه ادراک شده همبستگی بین عملکرد و نتایج حاصل.
د. انتظار : به همبستگی بین تلاش و کوشش فرد و نتیجه حاصل شده , انتظار گفته می شود.
ه. نیرو : نیرو یعنی میزان تلاش یا فشاری که در درون فرد وجود دارد که در صورت انگیخته شدن آزاد خواهد شد.
#– مدل انگیزشی در نظریه انتظار ترکیب کدام عوامل است؟
بردار, وسیله و انتظار
#– درباره انگیزه پیشرفت توضیح دهید. انگیزه پیشرفت نشان دهنده موارد زیر است :
۱ – علاقه فرد نسبت به انجام دادن یک کار
۲ – سازمان دادن به محیط مادی و اجتماعی خود
۳ – از دیگران سبقت گرفتن و رقابت کردن با انها جهت انجام بهتر کارها.
#– چهار مورد از نتایج تحقیقات مک کله لند در ارتباط با انگیزه را شرح دهید.
۱ – هرچه آمادگی قبلی فرد برای قبول اینکه او می تواند و او می خواهد که دارای انگیزه باشد به همان اندازه تلاشهای تربیتی برای ایجاد انگیزه در او موثر تر خواهد بود.
۲ – هرچه ادراک فرد در مورد واقعی بودن کسب یک انگیزه کاملتر باشد , تلاشهای آموزشی برای ایجاد انگیزه در او موفق تر خواهند بود.
۳ – هرچه فرد بهتر بتواند انگیزه جدید را به عنوان بهبودی در خودپنداره اش ادراک کند , احتمال اینکه انگیزه جدید بر افکار آتی او اثر بگذارد بیشتر است.
۴ – هرچه فرد بهتر بتواند بین انگیزه جدید و حوادثی که در زندگی تجربه می کند ارتباط برقرار کند احتمال اینکه انگیزه جدید باعث تغییر در رفتار او در خارج از محیط کار بشود بیشتر است.
#– مشارکت در تصمیم گیری و اثرات آن در سازمان را توضیح دهید.
به نظامی که فرد در آن به کار اشتغال دارد و نیز به همه موضوعها و مشکلاتی که این نظام با آن مواجه می شود میدان تصمیم گیری گفته می شود.
اثرات مشارکت در تصمیم گیری در سه زمینه کلی : ارزشها , شناختها و انگیزش مشاهده می گردد. مشارکت در تصمیم گیری باعث می شود که مقاومت فرد در مقابل تغییر کاهش یابد. این حالت زمانی رخ می دهد که فرد واقعا در تصمیم گیری برای تغییر شرکت کرده باشد و نسبت به اجرای ان احساس تعهد کند.
فصل دهم
#– منظور از پرداخت در اوقات پرکار چیست و ضعف آنرا توضیح دهید.
استفاده از نیروی کار در ساعاتی که حجم کاری سازمان بیشتر است. مثلا یک رستوران در ظهر و شب نیاز به نیروی کار بیشتری دارد. مشکل مدیریتی آن این است که مدیران نمی توانند اطمینان داشته باشند که افرادیکه بصورت پاره وقت کار می کنند همان احساس تعهد و مسئولیتی را داشته باشند که افراد تمام وقت دارند.
#– تقسیم شغل چیست و تفاوت آنرا با پاره وقت بیان کنید.
فرایندی است که طی آن دو نفر ساعات کار خود را با یکدیگر تقسیم می کنند. تفاوت تقسیم شغل با پاره وقت در این است که :
۱ – برنامه کار پاره وقت در رابطه با مشاغل سطوح پایین تر به کار گرفته می شود و تقسیم شغل در مشاغل پیچیده نیز کاربرد دارد.
۲ – در کار پاره وقت عملکرد شغلی یک فرد به ندرت در عملکرد شغلی فرد دیگر اثر می گذارد.
#– تفاوت اصلی بین تقسیم شغل و پاره وقت از دیدگاه روانشناختی چیست؟
همسان نبودن سطح تعهد متصدی شغل نسبت به سازمان
#– مبادله تلفنی در کدام نوع از جداول کاری زیر کاربرد دارد؟
کار در منزل
#– مهمترین معایب استفاده از جدول کاری کار در منزل را نام ببرید.
۱ – پراکندگی محل کار کارکنان باعث مشکل شدن سازماندهی آنان می شود.
۲ – چون کارکنان در یک محل متمرکز نیستند اعمال استانداردهای مناسب برای دولت مشکل است.
۳ – اعمال سرپرستی برای این کارکنان که در محل های مختلف پراکنده اند ساده نخواهد بود.
فصل دوازدهم
#– نظرات مختلف در ارتباط با تفاوتهای موجود بین سبک رهبری زنان و مردان را شرح دهید.
۱ – بین سبک رهبری زنان و مردان تفاوتی وجود ندارد : زنانی که به شیوه غیر سنتی مدیریت عمل می کنند تصورات قالبی زنانگی را رد کرده و سبکهای رهبری آنان شبیه مردانی است که در پی مدیریت هستند.
۲ – بین سبک رهبری زنان و مردان تفاوتهای مبتنی بر تصور قالبی وجود دارد : بین زنان و مردان در تصورات قالبی واقعا تفاوت وجود دارد و در نتیجه تجارب اولیه زندگی هنگام اجتماعی شدن , مردانگی در مردان و زنانگی در زنان تقویت می شود.
۳ – بین سبک رهبری زنان و مردان مدیر تفاوتهایی که مغایر تصورات قالبی است وجود دارد : چون تجارب اولیه زنان در رابطه با اجتماعی شدن با تجارب اولیه مردان در همین زمینه تفاوت دارد , بنابراین زنان مدیر باید افرادی استثنایی باشند تا بتوانند تجارب اولیه خود را جبران کنند.
#– چهار مورد از مشکلات زنان در زمینه تصدی پستهای مدیریتی را نام ببرید و یک مورد را شرح دهید.
الف. عدم واگذاری پست های مدیریت به زنان در شرایط مساوی
ب. کمبود نمونه هایی از مدیران زن در سازمانها
ج. عدم تمایل مردان برای درگیر شدن همسرشان در کارهای سنگین
د. عدم تمایل مردان نسبت به کسب استقلال مالی و فکری همسر
عدم واگذاری پست های مدیریت به زنان در شرایط مساوی :
۱ – نگرانی مقامات بالاتر نسبت به کار کردن با مدیران زن.
۲ – عدم اطمینان مقامات بالاتر نسبت به موفقیت زنان در مدیریت سازمان.
۳ – اعتقاد مدیران سطوح بالاتر نسبت به ارجح بودن مردان در تصدی پست های مدیریت.
۴ – نگرانی مقامات بالاتر نسبت به کشیده شدن مشکلات محیط کار به محیط خانواده انان .
#– مهم ترین عوامل بازدارنده برای افزایش بهره وری در سازمان کدامند؟
۱ – فقدان انگیزش شغلی کافی در اکثریت کارکنان سازمان
۲ – عملکرد ضعیف بعضی از مدیران در سازمان
۳ – ضعیف بودن سیستم تشویق کارکنان مستعد
۴ – اعمال سلیقه های فردی بعضی از مدیران
۵ – عدم برنامه ریزی صحیح قبل از آغاز هر فعالیت
۶ – وجود بعضی تبعیضها در سازمان و یکسان نبودن شرایط برای همه کارکنان
#– اگر شما مسئول یک سازمان باشید برای بهره وری چه پیشنهادی دارید؟
الف. شناسایی استعدادهای بالقوه کارکنان و تصدی پست ها بر اساس شایستگی افراد
ب. استفاده از سبک مدیریتی متناسب با شرایط سازمان جهت جلوگیری از تشکیل سازمان غیر رسمی
ج. ارائه آموزش های لازم به کارکنان در زمینه های مختلف
د. تقسیم کار و وظایف بین کارکنان متناسب با توانایی فیزیکی و استعدادهای ذهنی آنان
فصل سیزدهم
#– چهار ویژگی مهم گروهها را نام ببرید.
۱ – از دو یا چند نفر تشکیل شده است که درگیر تعاملهای اجتماعی بوده و قادرند در رفتار یکدیگر اثر بگذارند.
۲ – در مورد بعضی از موضوعات دارای هدف مشترکی هستند.
۳ – دارای ساخت گروهی نسبتا ثابت هستند.
۴ – گروهها خود را بعنوان جمعی استوار و پایدار ادراک می کنند.
توجه : مجموع این چهار ویژگی تعریف گروه می باشد.
#– انواع گروهها را فقط نام ببرید.
گروههای تصادفی , نگرشی , آمرانه , بسته , بحران و …
گروههای مورد مطالعه در سازمان : گروههای فرماندهی , گروههای کار , گروههای علایق و گروههای دوستی .
#– دلایل پیوستن افراد به گروه را شرح دهید.
الف. امنیت : به دلیل متعدد بودن افراد , گروه می تواند نقش حامی را در مقابل دشمن خارجی ایفا کند.
ب. عزت نفس : عضویت در بعضی از گروهها فرصتهایی را برای افراد ایجاد می کند که احساس خوب بودن پیدا کرده و احساس هویت می کنند.
ج. نیاز به اجتماعی بودن : نیاز غریزی انسان به زندگی اجتماعی , با عضویت در گروه ارضاء می گردد.
د. نفع شخصی متقابل
ه. مزایای متقابل
#– مراحل شکل گیری گروه را نام برده و توضیح دهید.
۱ – مرحله شکل گیری : با توجه به اینکه دو یا چند نفر دارای اهداف مشترک هستند و با توجه باینکه دستیابی به این اهداف به تنهایی امکان پذیر نمی باشد , جهت تحقق این اهداف گروه را تشکیل می دهند.
۲ – طوفان زایی : در این مرحله کار گروهی جهت تحقق اهداف آغاز شده است و ممکن است تعارضهایی بوجود آید که در صورت سرکوب نشدن این تعارضها ممکن است گروه به بحران کشیده شده و یا با شکست مواجه گردد.
۳ – هنجار سازی : در این مرحله بصورت ما ( و نه من ) تلقی می شود و به این باور می رسند که کل بزرگتر از مجموعه افراد است.
۴ – عمل کردن
۵ – فروپاشی : فروپاشی گروه ممکن است زمانی صورت گیرد که اعضاء به این نتیجه برسند که دیگر هدف مشترکی ندارند . اگر اعضای گروه بدون خصومت از هم جدا شوند می توان این مرحله را مرحله عزاداری نامید.
#– جامعه پذیری سازمانی چیست و مراحل سه گانه آن از نظر فلدمن کدامند؟
وقتی مردم شغلی را انتخاب کرده و به یک سازمان پیوستند , بخشی از گروهی می شوند که قبلا تاسیس شده است و از آنان انتظار می رود با هنجارهای سازمان سازگار شوند . به این پدیده جامعه پذیری سازمان می گویند.
فلدمن برای این پدیده سه مرحله توصیف کرده است :
۱ – پیش نگرانه : عضو جدید می خواهد سازمان را بشناسد و بداند پیوستن به کدام قسمت سازمان برایش مناسبتر است.
۲ – انطباق : در این مرحله فرد درباره شغل و پست خود آگاهیهایی پیدا می کند , با محل کار خود در سازمان آشنا می شود و نقشهای خود و دیگران را می شناسد.
۳ – مدیریت نقش : در این مرحله فرد محدودیتهای شغلی را می شناسد و نقش خود را که از او بعنوان عضوی از گروه انتظار می رود ایفا می کند.
#– منظور از تعارض نقش چیست؟
به تنشی که به دلیل پرداختن فرد به دو یا چند نقش متضاد با هم حاصل می آید , تعارض نقش گفته می شود. ( تست )
#– رهبری ………… عبارت است از فرایند اثر گذاشتن بر فعالیتهای گروهی به منظور نیل به اهداف مورد نظر.
رهبری فرمند یا کاریزماتیک
#– رهبران قدرت و اختیار خود را از ………… دریافت می کنند.
اعضای گروه
#- منابع نفوذ رهبری را نام برده و یک مورد را توضیح دهید.
منابع نفوذ رهبری در واقع دلایل اطاعت مرئوسین از مدیران می باشند :
۱ – اختیارات قانونی ۲ – اختیارات برای پاداش دادن
۳ – داشتن قدرت برای مجبور ساختن ۴ – قدرت شخصیتی ۵ – قدرت تخصصی
اختیار برای پاداش دادن : مرئوسین به آن دلیل در جهت خواستهای قانونی مدیر عمل می کنند که می دانند پاداش خواهند گرفت و کنترل این پاداشها نیز در اختیار مدیر است.
#– انواع مدل های رهبری را نام ببرید و دو مورد را توضیح دهید.
۱ – مدل صفات شخصیتی رهبر ۲ – مدل رفتاری ۳ – مدل اقتضایی
۴ – مدل مسیر هدف ۵ – مدل تصمیم هنجاری
مدل اقتضایی : بر اساس این مدل , رفتار رهبر و خصوصیات شخصیتی او در شرایط یا موقعیت خاصی موثر واقع می شود. در مدل اقتضایی برای تشخیص متغیرهای موقعیتی رهبر باید چهار عامل را مورد توجه قرار داد :
۱ – خصوصیات شخصیتی رهبر ۲ – خصوصیات شخصیتی مرئوسان ۳ – خصوصیات افراد گروه
۴ – ساختار سازمانی
مدل مسیر – هدف هاوس : هاوس این مدل را بر اساس نظریه انتظار ارائه داده است. در نظریه انتظار گفته می شود که افراد تحت تاثیر نتایج مورد انتظار اعمال خود هستند و انگیزش محصول و نتیجه رابطه بین دو عامل است :
۱ – میزان تلاش فرد آنچنانکه ادراک می کند. ۲ – انتظار اینکه پاداشهای دریافتی با عملکرد او متناسب باشد.
#– رهبران موفق در چند ویژگی با هم مشترک هستند؟
۱ – هوش بالاتر از مرئوسین ۲ – بلوغ اجتماعی
۳ – انگیزش پیشرفت ۴ – نگرش مناسب در زمینه روابط انسانی
#– کدام نوع از رفتارهای رهبری در نیل به اهداف گروهی و سازمانی اهمیت بیشتری دارد؟
رفتار رهبر به دو دسته تقسیم می شود : ملاحظه و آشنا کردن .
ملاحظه : منظور از ملاحظه آن دسته از رفتارهای رهبر است که مبتنی بر اعتماد متقابل , ارتباط دو طرفه با مرئوسین و ملاحظه به احساسات آنان است. وقتی میزان ملاحظه زیاد باشد بدین معنی است که رهبر و مرئوسان از نظر روانی به هم نزدیکند.
آشنا کردن : میزان کوششی است که رهبر گروه برای تعریف نقشهای خود و مجموع نقشهایی که مرئوسین باید به عهده بگیرند صرف می کند.
#– در مورد مدل اقتضایی فیدلر در زمینه اثربخشی شیوه های رهبری توضیح دهید.
هدف فیدلر این بود که روشن سازد کدام شیوه رهبری برای کدام موقعیت مناسب است. نتایج تحقیقات فیدلر نشان داده است که موفقیت یا شکست رهبر بستگی به موقعیتی دارد که در آن قرار دارد. بعقیده فیدلر سه بعد یا سه جنبه مهم که تا حدود زیادی تعیین کننده ماهیت شیوه رهبری هستند عبارتند از :
۱ – روابط بین رهبر و اعضای گروه ۲ – ساختار وظیفه ۳ – قدرت موقعیتی
روابط بین رهبر و اعضای گروه : به اعتقاد فیدلر یکی از مهمترین عواملی که در تعیین موثر بودن رهبری یک فرد اهمیت دارد درجه یا میزان اعتماد و علاقه افراد گروه به او و نیز این نکته است که افراد گروه تا چه حد و اندازه مایل به پیروی از دستوران رهبر هستند.
پایان – موفق باشید