روشهای درمان صحیح ریزش مو
مروزه ریزش مو به یک معضل برای بسیاری تبدیل شده و سن آغاز ریزش مو نسبت به نسل گذشته کاهش یافته و بسیاری از جوانان نیز با آن روبه رو شده اند، بر همگان آشکار است مو تاثیر قابل توجهی بر زیبایی چهره می گذارد و بسیاری از افرادی که موهای خود را بویژه در جوانی از دست می دهند با کاهش اعتماد به نفس و گاهی افسردگی روبه رو می شوند.بنا بر تجربه ما و درمان کامل و موفقیت آمیز هزاران نفر که دچار ریزش مو بوده اند، چنانچه درمان صحیح برای توقف ریزش موها به موقع آغاز شود اکثر افراد موهای ریخته شده خود را باز می یابند.در زیر می پردازیم به بررسی دلایل اصلی و متداولی که سبب ریزش موها می شوند:
۱.عدم توازن میزان مواد معدنی و ویتامین ها در بدن
بدن ما برای متابولیزم صحیح، تولید آنزیم ها، هورمون ها و عملکرد صحیح بخش‌های مختلف خود نیازمند ویتامین ها و مواد معدنی است، به مواد معدنی ابزار بدن گفته می شود، برای تمام فعالیت‌های بیوشیمی مورد استفاده بدن قرار می گیرند، به عنوان مثال بدن از عنصر روی برای تولید آنزیم‌های گوارشی و تبدیل مواد غذایی به انرژی، تولید اسپرم و…، از کلسیم برای ترمیم استخوان ها و دندان ها و همچنین فعالیت سیستم اعصاب مرکزی، از آهن برای تولید گلبول‌های قرمز خون، از منیزیم برای تنظیم ضربان قلب و فشار خون و …، استفاده می‌کند، هرگونه عدم توازن(کمبود یا ازدیاد) این مواد می تواند در فعالیت بخشی از بدن ایجاد اختلال کرده و سبب بروز بیماری ها و مشکلات شود.
به عنوان مثال شخصی از بی خوابی رنج می برد، بی خوابی یعنی بدن دارای مقدار کافی از عناصری نیست که به آرام سازی سیستم اعصاب مرکزی، ذهن و عضلات کمک می کند یا دارای بار اضافی از مواد معدنی است که محرک سیستم اعصاب و ذهن بوده و در نتیجه فرد نمی‌تواند به حالت استراحت و خواب فرو رود.بدن نیز برای حفظ سلامت موها و رویش موهای جدید (بطور نرمال روزانه در فرد ۷۵-۵۰ تار مو ریخته می شود) نیازمند مقادیری از ویتامین ها، مواد معدنی، پروتیین و سایر مواد مغذی است، عدم توازن میزان این مواد در بدن منجر به افزایش ریزش مو و کاهش رویش موهای جدید میشود و از اصلی ترین علل ریزش مو هم در زنان و هم در مردان است که باید از دو دیدگاه مورد بررسی قرار گیرد:
الف) کمبود مواد معدنی و ویتامین ها ب) ازدیاد برخی از مواد معدنی:
متاسفانه اکثر پزشکان از نقش ازدیاد مواد معدنی در ریزش مو و بروز سایر بیماری ها آگاه نیستند و برای درمان ریزش مو، به تجویز انواع قرص‌های مولتی ویتامین و مینرال می پردازند، حال آنکه در خیلی از افراد علت ریزش مو ازدیاد برخی از عناصر در بدن است و مصرف این مکمل ها نه نتها باعت کاهش ریزش مو ها نمی شود بلکه سبب برهم‌خوردن هر چه بیشتر توازن مواد معدنی و بروز سایر مشکلات می شود.
در ادامه به بررسی رابطه کمبود و ازدیاد ویتامین ها و مواد معدنی با ریزش مو می پردازیم:
الف) کمبود مواد معدنی و ویتامین ها :مو به عنوان بافت نرم و همبند بدن محسوب میشود و از لحاظ ساختار و ترکیب شبیه پوست و سایر بافت‌های همبند بدن است. بافت‌های همبند برای ترمیم، رشد و حفظ سلامت خود نیازمند مقادیری از مواد مغذی از قبیل منیزیوم، کلسیم، منگنز، روی و ویتامین‌های A, B, C, E، پروتیین و… هستند.امروزه به دلیل تغذیه نادرست و کاهش کیفیت مواد غذایی (به دلیل کاهش کیفیت خاک مزارع، استفاده از هورمون‌ها برای رشد میوه‌ها و پروار‌کردن طیور و دام ها و…)، کمبود بعضی از ویتامین ها و مواد معدنی در اکثر افراد دیده میشود.
همچنین استرس، انجام فعالیت‌های سنگین بدنی، مصرف الکل، استعمال دخانیات و… نیاز بدن به برخی از آنها را افزایش می دهد.کسانی که به دلیل فقر ویتامین‌ها و مواد معدنی دچار ریزش مو هستند نیازمند استفاده از مکمل غذایی برای مدتی به منظور جبران کمبود‌های بدنشان هستند.
نکته بسیار مهم تشخیص این است که بدن دچار کمبود کدام مواد است تا بر اساس آن مکمل‌های مناسب و میزان مصرف مشخص شود، بنا بر تجربه ما یکی از بهترین روش ها جهت تشخیص نیازهای بدن انجام آنالیز مو است.نیاز به یاد آوری است مصرف بدون بررسی مکمل‌ها می تواند با نتیجه منفی همراه باشد.
ب) ازدیاد برخی از مواد معدنی در بدن و رابطه آنها با ریزش مو:ازدیاد مس:عنصر مس وظایف مختلفی در بدن ایفا می کند، مشکل معمولا زمانی ایجاد می شود که مقدار این عنصر در بدن افزایش یابد.مس در پیوند خوردن کلسیم به استخوان ها و بافت‌های همبند به منظور ساخت و ترمیم آنها مورد نیاز است. این شامل تاندون ها، رباط‌ها، پوست، مو، ناخن، شریان ها، وریدها و … میشود. عدم توازن می تواند به پوکی استخوان و تقریبا به تمام مشکلات پوستی، تاندون‌ها، مو و ناخن ها دامن بزند.بسیاری از مردها و زن هایی که دچار ریزش مو هستند دارای ازدیاد مس بوده و علاوه بر ریزش مو سایر علایمی را که مرتبط با ازدیاد مس در بدن هستند از قبیل ضعف و کمبود انرژی، سردرد، افسردگی، مشکلات جنسی و… را نیز تجربه می‌کنند.
امروزه ازدیاد مس یکی از دلایل اصلی در بروز ریزش مو و حتی سایر بیماری‌هاست که متاسفانه اکثر پزشکان از آن اطلاعی ندارند یا آن را مورد بررسی قرار نمی دهند.ازدیاد آهن:آهن یک عنصر ضروری برای بدن انسان است و وظایف متعددی از قبیل تولید هموگلوبین، کمک به تولید انرژی، تولید کاتالاز و… ایفا می کند.امروزه با توجه به برنامه غذایی افراد به ندرت کمبود آن مشاهده می شود و در عوض ازدیاد آن، هم در مردان و هم در زنان به وفور دیده می شود.
ازدیاد آهن در بدن سبب افزایش تولید رادیکال‌های آزاد شده که موجب کمبود ویتامین‌هایی که خاصیت آنتی اکسیدان دارند مانند ویتامین E، C و برخی دیگر از ویتامین‌ها از قبیل B۶ و… میشود. کمبود این ویتامین ها در بدن ریزش موها را به دنبال خواهد داشت.
از علل ازدیاد آهن که امروزه بسیار شایع است می‌توان به مصرف بیش از حد گوشت قرمز، تخم مرغ و سایر منابع آن، خوردن مشروبات الکلی، آب پرتقال یا ویتامین C همراه با غذا، استعمال تنباکو، مصرف بدون بررسی مکمل‌های غذایی که حاوی آهن هستند و… اشاره کرد. همچنین بسیاری از کودکان با ازدیاد آهن به دنیا می‌آیند دلیل آن هم مصرف بیش از حد منابع آهن در دوران بارداری توسط مادرانشان است.
۲. کمبود پروتیین در برنامه غذایی
مو از نوعی پروتیین به نام کراتین ساخته شده، برنامه غذایی باید شامل مقدار کافی از پروتیین با کیفیت مرغوب بوده تا موها به درستی تغذیه شوند، کمبود پروتیین در برنامه غذایی یا صرفا مصرف پروتیین‌های گیاهی مانند حبوبات و… که دارای پروتیینی با کیفیت مرغوب نیستند(پروتیین‌های گیاهی دارای تمام اسیدهای آمینه به اندازه کافی نیستند) ریزش موها را به دنبال خواهد داشت. یکی از دلایلی که برنامه‌های غذایی گیاه خواری مورد تایید نیستند همین موضوع است. در آنالیز مو میزان فسفر بیانگر وضعیت متابولیزم و سنتز پروتیین در بدن است.
۳. مشکلات غده تیروئید
غده تیروئید هورمون‌های بسیار مهمی از جمله T۳, T۴ ، تیروکسین، کلسیتونین و… ترشح می‌کند، این هورمون ها وظایف مهمی در بدن از قبیل تنظیم وزن، تنظیم سوخت و ساز بدن، ترمیم و بازسازی بافت‌های بدن و… ایفا می کنند.وقتی غده تیروئید کم کار باشد سبب کاهش سرعت متابولیزم بدن، خشک، نازک و شکننده شدن موها شده و در نهایت باعث ریختن موها میشود، از طرفی دیگر به دلیل کند شدن سرعت متابولیزم بدن رویش مجدد موها نیز با سرعت کمتری روی می دهد که تدریجا باعث خالی شدن قسمت‌های مختلف سر می شود.از دلایل کم کاری غده تیروئید می توان به کمبود ید، منگنز، سلنیوم، ویتامین C و سایر مواد مغذی که غده تیروئید جهت فعالیت خود به آنها احتیاج دارد اشاره کرد.
در آنالیز مو نسبت کلسیم به پتاسیم بیانگر عملکرد غده تیروئید است. همچنین می توان با انجام آزمایش‌های خون T۳, T۴, TSH وضعیت و میزان هورمون‌های غده تیروئید را بررسی کرد.
۴. کم کاری غدد فوق کلیوی(آدرنال)غدد آدرنال(فوق کلیوی)
۲ غده گرد به اندازه ۳ الی ۴ اینچ هستند که هر کدام بالای هر کلیه قرار گرفته اند. این غدد برای ادامه بقاء حیاتی هستند، آن ها هورمون‌های مختلفی از جمله آدرنالین، کورتیزول، آلدوسترون، استروژن، تستسترون، پروژسترون ،DHEA و… تولید کرده که نقش‌های مختلفی در بدن ایفا می کنند.
بعضی از وظایف هورمون‌های تولید شده توسط این غدد عبارتند از: فعال کردن سیستم فرار و گریز(سیستم مقابله با استرس)، تولید انرژی، افزایش قند خون، تنظیم قوای جنسی، تنظیم سوخت و ساز بدن و…وقتی غدد آدرنال کم کار شوند متقابلا ترشح هورمون‌های نام برده شده نیز کاهش می یابد که باعث کاهش سرعت متابولیزم بدن می شود که یکی از علایم آن ریزش مو است.
سایر علایم عبارتند از:ضعف و خستگی زودرس، افسردگی، افت قند خون، کاهش فشار خون، کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری ها، مشکلات جنسی، نیاز به خوابیدن بیش از حد و…متاسفانه تعداد کمی از پزشکان از ناراحتی‌های مرتبط با ضعف غدد آدرنال آگاه هستند.دلایلی که سبب تضعیف غدد آدرنال می شوند عبارتند از: مصرف بیش از اندازه شکر، الکل و نوشیدنی‌های کافئین دار، کمبود ویتامین ها و مواد معدنی که غدد آدرنال جهت فعالیت به آنها احتیاج دارند مانند روی، سلنیوم، منیزیوم، منگنز، ویتامین‌های E،C و گروه B، ازدیاد مس، استرس و فشارهای روحی، کم خوابی و…در آنالیز مو نسبت سدیم به پتاسیم بیانگر عملکرد غدد فوق کلیوی(آدرنال) است. همچنین می توان با انجام آزمایش خون Saliva وضعیت غدد فوق‌کلیوی را بررسی کرد.
۵.عوامل ارثی در مردان
در برخی از مردان با افزایش سن تبدیل هورمون تستسترون به دی هیدرو تستسترون افزایش می‌یابد که سبب طاسی و ریزش موها می شود که اصطلاحا به آن ریزش موی مردانه گویند. با انجام آزمایش خون DHT می توان میزان این هورمون را بررسی کرد، همچنین در آنالیز مو زمانی که میزان سدیم و پتاسیم بالا و کلسیم و منیزیوم پایین باشد بیانگر سرعت متابولیزم سریع بدن بوده، به عبارتی بیانگر فعالیت بیش از حد غدد تیروئید و آدرنال است که در این حالت احتمال بالا بودن میزان هورمون DHT در بدن وجود دارد.
۶.کم خونی
کم خونی سبب می شود خون که حاوی اکسیژن و مواد مغذی بوده به اندازه کافی به ریشه موها نرسیده و به مرور زمان ریشه موها تضعیف می شوند، علل شایع کم خونی می تواند کمبود ویتامین‌های E ,C ,B۶ ,B۱۲ ,Folic Acid باشد و با توجه به برنامه‌های غذایی به ندرت کمبود آهن نقشی در آن ایفا می کند، در بسیاری از موارد، کم‌خونی به دلیل ازدیاد مس است که سبب اختلال در متابولیزم آهن می شود که به اشتباه از سوی بسیاری از پزشکان با کم خونی فقر آهن اشتباه گرفته میشود. با انجام آزمایش خون CBC می‌توان وضعیت کم خونی را بررسی کرد.
تشخیص و درمان اولین و مهم‌ترین گام در درمان، تشخیص علل ریزش مو است، بدین منظور در کنار آزمایش خون از روشی به نام آنالیز مو استفاده می کنیم که با انجام آنها اطلاعات کاملی درباره علل ریزش مو از قبیل میزان مواد معدنی در بدن، وضعیت متابولیزم پروتیین، وضعیت متابولیزم بدن و فعالیت غدد تیروئید و آدرنال و … به‌دست می‌آید و ما با بررسی اطلاعات بدست آمده می توانیم برنامه درمانی دقیقی که شامل تجویز مکمل‌های غذایی مناسب، برای تنظیم میزان مواد معدنی و ویتامین ها در بدن، انتخاب نوع مناسب از محلول‌های محرک رویش مو، تجویز گیاهان درمانی جهت کمک به تنطیم متابولیزم و میزان هورمون ها در بدن و … تنظیم کنیم که علاوه بر درمان ریزش مو و رویش مجدد موها، سبب تنظیم متابولیزم، افزایش انرژی و سلامت بدن نیز میشود.