پودونه
پونه چندین نو دارد: پونه کنار آبى، پونه کوهى که بلندیش به بلندى زوفا و برگش به برگ زوفا شبیه است. پونهاى که
آن را )غلیجن( گویند، پونه شاک که همچون سایر انوا پونه تند است و تأثیر شربت آن چون شربت آویشم است.
پونه گوهرى است لطیف، پونه کوهى از پونه جویبارى قوىتر است. خاصیت: از تندى و تلخى که پونه دارد بسیار
نرمکننده است و بویژه پونه کوهى در نرمش دادن مؤثرتر از جویبارى است. خون را به سوى پوست مىکشد.
قرحهآور است. پونه را تنها خورند عرقریز است و بسیار گرمىبخش. مواد را از ژرفاى تن جذب مىکند. تکهکننده و
خشکاننده و گرمکننده است.
آرایش: پونه و بویژه پونه سبز را با شرابى بپزند و بر پوست نهند لکههاى سیاه و لکههاى خونى که در زیر پلکها پیدا
مىشود از بین مىروند. مفاصل: آبپزش را بخورند؟ کوفتگى ماهیچه و پیرامونهاى ماهیچه را برطرف کند. ضماد پونه
که پوست را مىسوزاند داروى عرق النسا است. ضماد پونه مزاج اندام را تغییر دهد. جاذبى است که از ژرفا جذب
مىکند. پونه را بخورند و به دنبالش آب پنیر سرکشند؟ و چندین روز پىدرپى تکرار کنند در علاج پاغر و واریس مفید
است. پونهاى که )غلیجن( نام دارد گویند خوردنش داروى ترنجیدگى و مالیدنش بر پوست که خون را بسوى پوست
مىکشد علاج نقرس است.
زخم و قرحه: چون پونه هم تحلیلبرنده هم تکهکننده و نرمىبخش است خوردنش در علاج جذام مفید است. سر:
افشرهاش کرم گوش را از بین مىبرد. سردرد آورد. پونه کوهى دا روى زخم دهان است و ریختنىها را از سوراخ بینى بیرون
سازد. سوخته غلیجن لثه را استوار سازد. نفسکش: آبپز پونه علاج بلندنفسى )انتصاب النفس( است. پونه تنها و
بویژه اگر با انجیر خورند سینه را از خلطهاى غلیظ و لزج پاک مىنماید. درمان درد دنده است. و کوهى از جویبارى
در اینباره مؤثرتر و غلیجن همه این کارها را مىکند. سرکه را بر پونه پاشند یا پونهاى که تازه در سرکه ریختهاند به بینى
غش کرده نزدیک کنند از بوى آن بهوش آید. پونه شاک ۸۹ در علاج تپش قلب مفید است. اندامان غذا: هر پونهاى و
بویژه پونه کوهى بىاشتهایى و ضعف معده را از بین ببرد. سکسکه را تسکین دهد. پونه که زداینده و بازکننده و
نرمکننده مواد صفرایى و سودایى است، خودش و آبپزش در علاج یرقان مفید است. اگر بیمار یرقانى خود را با
۸۹ ۴(- فودنج التیس- پونه بز نر) شاک( شاید نوعى از پونه باشد. (
آبپز پونه کوهى شستشو دهد عرق کندو سود بیند. و اگر پونه را با انجیر خورند داروى استسقا است. پونه کوهى
اشتهاى خوراک را زیاد کند. در آب جوشیدهاش علاج استسقا است. پونه غلیجن دل بهم خوردن را چاره است. پونه
غلیجن را با مرهم موم و روغن گل بر سپرز نهند سپرز را لاغر
قانون )ترجمه شرفکندى(، ج ۲، ص: